بررسی و تحلیل سنت تدافع و ارتباط آن با سایر سنن در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.22084/qss.2024.29576.1055

چکیده

یکی از سنت‌های اجتماعی مطرح شده در قرآن کریم، «سنت تدافع» است. این سنت از جمله سنن عام الهی است که نه تنها در میان انسان‌ها بلکه در میان همه‌ی اجزای عالم، نظیر سیارات و حیوانات نیز همواره در جریان بوده و ثمره‌ی آن ایجاد توازن و استمرار در حیات می‌باشد؛ به گونه‌ای که اگر این سنت وجود نداشت، زندگی مختل گردیده و مخلوقات قادر به ادامه ی زندگی خود نبودند. با وجود اهمیت و نقشی که «سنت تدافع» در جهان ایفا می‌نماید، این سنت نسبت به سایر سنت‌ها کمتر شناخته شده است و بعضاً محققان اسلامی، این سنت را با سنن کلی‌تری چون سنت غلبه‌ی حق بر باطل و یا سنت ظهور و سقوط امت‌ها و سایر سنن مشابه یکی دانسته و آیات قرآنی دربردارنده‌ی این سنت را ذیل همان سنن کلی بررسی می‌کنند؛ این در حالیست که سنت تدافع، در عین ارتباطی تنگاتنگی که با سایر سنن دارد، خود یک سنت جداگانه، محسوب می‌شود که در راستای توازن و تعادل نظام عالم وضع گردیده است. از این‌رو در این نوشتار تلاش برآنست با روش توصیفی- تحلیلی، پس از بررسی سنت تدافع از حیث لغوی و اصطلاحی، به تبیین این مفهوم قرآنی و معرفی انواع آن پرداخته و در ادامه ارتباط این سنت با سایر سنن مشابه تشریح گردد. نتایج این پژوهش حاکی از آنست که در دو آیه از قرآن کریم، صراحتاً و به‌صورت مستقیم به سنت تدافع اشاره شده است که هر دوی این آیات، در مقام بیان سنت تدافع بشری می‌باشد. این سنت که خود در دو سطح تدافع حواری و تدافع نظامی قابل‌ بررسی است با هر یک از سنن مشابه، دارای ارتباط خاص خود بوده، به این صورت که نسبت به برخی سنن در حکم پایه و زیربنا و نسبت به برخی دیگر به عنوان ثمره و نتیجه محسوب می‌شود. گاهی نیز سنت تدافع در حکم ابزار و یا فرآیندی عمل می‌کند که از طریق آن، برخی سنن تحقق می‌یابند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the tradition of Tadafo and its relationship with other traditions in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Hanieh Momen 1
  • Zahra Ghasemnejad 2
1 PhD in Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

One of the social traditions mentioned in the Holy Quran is the "tradition of Tadafo". This tradition is one of the general divine traditions that is always in progress not only among humans but also among all parts of the universe, such as planets and animals, and its achievement is the creation of balance and continuity in life; in such a way that if this tradition did not exist, life would be disrupted and creatures would not be able to continue their lives. Despite the importance and role that the "tradition of Tadafo" plays in the world, this tradition is less known than other traditions, and sometimes Islamic scholars consider this tradition to be the same as more general traditions such as the tradition of the victory of truth over falsehood or the tradition of the rise and fall of nations and other similar traditions, and examine the Quranic verses containing this tradition under the same general traditions; while the tradition of Tadafo, while closely related to other traditions, is itself considered a separate tradition that has been established in line with the balance and equilibrium of the world system. Therefore, this article attempts to examining the tradition of Tadafo in terms of lexical and terminology and then explain this quranic concept and introduce its types using a descriptive-analytical method, and explain the relationship of this tradition with other similar traditions. The results of this research indicate that in two verses of the Holy Quran, the tradition of Tadafo is explicitly and directly referred to, and both of these verses try to expressing the tradition of human Tadafo. This tradition, which can be examined at two levels of Conversational Tadafo and military Tadafo, has its own special relationship with each of the similar traditions, in such a way that it is considered as the basis and foundation for some traditions and as the achievement and result for others. Sometimes the tradition of Tadafo acts as a tool or process through which some traditions are realized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tradition
  • Tadafo
  • Qur'an
  • Jihad
  • Humanity