رهیافتی نو به مفهوم قرآنی« صبر » تأملی در دیدگاه آیت الله خامنه‌ای در مفهوم شناسی «صبر»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22084/qss.2024.29571.1054

چکیده

صبر یکی از مفاهیم پر بسامد و کلیدی قرآن کریم است که هر گونه تعریف و برداشتی از آن در حوزه نظر، در نوع عمل صبورانه به ویژه در صحنه‌های اجتماعی اثرگذار است. از این رو در پژوهش حاضر در خوانشی تازه از مفهوم صبر در قرآن کریم به واکاوی دیدگاه‌های آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در مفهوم‌شناسی صبر می‌پردازیم. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته مشخص می‌شود که عنصر کلیدی مفهوم صبر از نظر آیت‌الله خامنه‌ای در کاربردهای قرآنی آن پایداری و استقامت است. در این نگرش، صبر در کاربردهای قرآنی با مفاهیمی چون توکل،‌ بصیرت، صلوه،‌ یقین و تقوا همنشین شده است. این مفاهیم دامنه معنایی صبر را شکل می‌دهند و در پیوند با همین مفاهیم، دو گانۀ صبر فعّال و صبر منفعل مصداق می‌یابد؛ چنان که پذیرش هر کدام از این دو سویه در تعریف از مفهوم صبر، در تولید گفتمان غالب در جامعه موثر می‌افتد؛ به این معنا که بر مبنای دو تعریف از صبر، یکی به معنای پایداری و استقامت و دیگری به معنای تحمل همۀ ناگواری‌ها و دست روی دست گذاشتن و تن زدن از اقدام می‌توان دو نوع جامعه انسانی و ایمانی تصوّر کرد و در این صورت طبعاً می‌توان دو نوع سرنوشت متفاوت برای آحاد آن جوامع تصویرکرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

New approach to the Quranic concept of "patience" A reflection on Ayatollah Khamenei's view on the concept of "patience"

نویسنده [English]

  • Abdolhadi Faghhi zadeh
Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Patience is one of the most frequent and key concepts of the Holy Quran, and any definition and understanding of it in the field of opinion is effective in the type of patient action, especially in social scenes. Therefore, in the present study, in a fresh reading of the concept of patience in the Holy Quran, we analyze the views of Ayatollah Seyyed Ali Khamenei on the concept of patience. In this research, which was carried out using a descriptive-analytical method, it is determined that the key element of the concept of patience according to Ayatollah Khamenei in its Quranic applications is stability and endurance. In this attitude, patience in the Quranic applications is accompanied by concepts such as trust, foresight, prayer, certainty and piety. These concepts form the semantic range of patience, and in connection with these concepts, two types of active patience and passive patience are exemplified; As the acceptance of each of these two sides in the definition of the concept of patience is effective in producing the dominant discourse in the society; This means that based on two definitions of patience, one meaning stability and endurance and the other meaning tolerance of all adversities and hand over hand and giving up on action, two types of human and faith society can be imagined, and in this case, naturally, two It depicted a different kind of fate for members of those societies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The concept of patience
  • active patience
  • passive patience
  • Ayatollah Khamenei